लोकस्पर्श न्यूज नेटवर्क
मुख्यसंपादक,
ओमप्रकाश चुनारकर
गडचिरोलीच्या डोंगरदऱ्यांतील भामरागड, एटापल्ली, सिरोंचा , कोरची , धानोरा,अहेरी,आणि आलापल्ली या भागांमध्ये गेल्या काही वर्षांत घडत असलेले परिवर्तन हे केवळ प्रशासनाचे यश नाही, तर समाजातील सामूहिक इच्छाशक्तीचे प्रतीक आहे. दशकानुदशके संघर्ष आणि बंदुकीच्या आवाजात जखडलेला हा प्रदेश आज शांततेचा दीप प्रज्वलित करतो आहे. आणि ही दिवाळी, या भागातील नागरिकांसाठी केवळ सण नाही — ती एका नव्या युगाची पहाट आहे.
राज्य शासनाच्या पुनर्वसन धोरणांनी आणि गडचिरोली पोलिसांच्या संवेदनशील पण ठाम दृष्टिकोनाने गेल्या तीन वर्षांत अनेक माओवादी कार्यकर्ते मुख्य प्रवाहात आले. “गोळी नाही, संवाद” या सूत्रावर आधारित धोरणामुळे भीतीच्या सावटाखाली जगणाऱ्या आदिवासी समाजात आत्मविश्वास निर्माण झाला. आज ग्रामीण नागरिक पोलिसांशी बोलतात, कार्यक्रमात सहभागी होतात, आणि विकास योजनांबद्दल आपली मते मांडतात — ही बदलाची मोठी खूण आहे.
या परिवर्तनाच्या केंद्रस्थानी आहे नागरी कृती उपक्रम — शाळा, आरोग्य केंद्रे, रस्ते, पिण्याच्या पाण्याची योजना आणि महिलांच्या बचतगटांच्या माध्यमातून राबविण्यात येणारी विकासाची चळवळ पोलिस महानिरीक्षक संदीप पाटील, पोलिस उपमहानिरीक्षक अंकित गोयल,जिल्हा पोलीस अधीक्षक निलोत्पल यांच्या नेतृत्वाखाली हा उपक्रम केवळ सुरक्षा मोहिमेपुरता मर्यादित न राहता सामाजिक पुनर्बांधणीचे रूप घेत आहे. ‘विश्वासाचा दीप उजळूया’ हे अभियान त्या नव्या विचारसरणीचे प्रतीक ठरले आहे ज्यात पोलिस आणि नागरिक दोघेही सहप्रवासी आहेत.
नक्षलवादाच्या जखमांनी भरलेला हा प्रदेश आज जेव्हा दिव्यांच्या प्रकाशाने उजळतो, तेव्हा तो प्रकाश केवळ सणाचा नसतो — तो आत्मविश्वासाचा असतो. “आम्ही आता घाबरत नाही” असे एका तरुण आदिवासीने म्हटलेले वाक्य संपूर्ण परिवर्तनाचे सार सांगते. ही मानसिक मुक्तता म्हणजेच खरी विकासाची सुरुवात.
तथापि, हा प्रवास अजून अपूर्ण आहे. नक्षलवाद संपला असला तरी सामाजिक आणि आर्थिक विषमता अद्याप कायम आहे. आरोग्य, शिक्षण, रोजगार या मूलभूत क्षेत्रांत सातत्यपूर्ण गुंतवणूक आणि लोकसहभाग आवश्यक आहे. पुनर्वसन म्हणजे केवळ आत्मसमर्पण केलेल्यांना नवे जीवन देणे नव्हे; तर त्यांच्या कुटुंबांना, त्यांच्या समाजाला आणि त्यांच्या पुढील पिढ्यांना मुख्य प्रवाहात सामावून घेणे हा त्यामागचा व्यापक हेतू आहे.
गडचिरोलीचा हा शांततेकडे वाटचाल करणारा प्रवास महाराष्ट्रासाठी आणि देशासाठीही प्रेरणादायी ठरतो आहे. कारण हा प्रवास प्रशासनाच्या कडक कारवाईचा नव्हे, तर मानवी संवादाच्या शक्तीचा पुरावा आहे. हिंसेच्या माऱ्यातून जेव्हा समाज स्वतः उठून उभा राहतो, तेव्हा ती शक्ती सरकारपेक्षाही मोठी असते. आज गडचिरोली त्याच शक्तीचा अनुभव घेत आहे — दीपप्रज्वलनातला तोच अर्थ आहे.
दिवाळीचा दीप जसा अंधाराला हरवतो, तसाच हा “शांततेचा दीप” भय, हिंसा आणि अविश्वासाला हरवत आहे. पुढील काळात हा प्रकाश टिकवून ठेवणे, त्याची दिशा विकासाकडे नेणे आणि प्रत्येक घरात, प्रत्येक मनात तो उजळता ठेवणे — हीच खरी जबाबदारी आता शासन, प्रशासन आणि समाज तिघांची आहे. कारण गडचिरोली आज एका नव्या युगाच्या उंबरठ्यावर उभा आहे — जिथे बंदुकीच्या नळीतून नव्हे, तर विश्वासाच्या दिव्यांतून भविष्य उजळते आहे.