लोकस्पर्श न्यूज नेटवर्क
गडचिरोली : गडचिरोलीच्या निसर्गरम्य जंगलातून सकाळचे पहिले सोनेरी किरण हळूहळू पसरत होते आणि दवबिंदूंनी ओथंबलेली पानं दिवसाच्या पहाटेचा सुरेख सूर गात होती. जिल्हा प्रशासनाच्या पुढाकाराने सुरू असलेल्या गडचिरोली पर्यटन परिवर्तन महोत्सवाच्या दुसऱ्या दिवशी हा निसर्गोत्सव विद्यार्थ्यांच्या मनाला जणू नवजीवन देणारा ठरला. जिल्हा परिषद हायस्कूल, गडचिरोली येथील सुमारे चाळीस विद्यार्थी आणि निसर्गप्रेमींनी गुरवळा नेचर सफारीत पाऊल ठेवताच हिरवाईचा साज, पाखरांचा गोड गजर आणि मंद वाऱ्याची सळसळ यांनी त्यांचं मन मंत्रमुग्ध केलं.
सकाळी सात वाजल्यापासून दाट जंगलातील या निसर्गशिबिराने विद्यार्थ्यांना पर्यावरणाची नाजूक पण अटळ नाळ पुन्हा अनुभवायला लावली. चार तासांच्या या अनोख्या प्रवासात जंगलातील प्रत्येक झाडाची ओळख, औषधी वनस्पतींचा सुगंध, पानांच्या विविध छटांची माहिती, गूढतेने भरलेले जंगलातील निःशब्द सजीव, अशा असंख्य गोष्टींनी प्रत्येकाच्या मनात आश्चर्याची नवी पेरणी केली. जंगल ट्रेलदरम्यान झाडांच्या मुळांपासून ते आकाशाला भिडणाऱ्या फांद्यांपर्यंतच्या जैवविविधतेचं सौंदर्य जिवंत झाल्यासारखं विद्यार्थ्यांना भासलं. पायाखाली खडखडणारी पाने, मधूनच हाका मारणारे पक्षी, अनामिक सुगंधाने भरलेली हवा, या सगळ्यांनी जणू निसर्गाशी एकरूप होण्याचा अद्भुत अनुभव दिला.
या हिरव्या मार्गावर तज्ज्ञांचं मार्गदर्शन विद्यार्थ्यांसाठी ज्ञानाचा जणू मुक्त झरा ठरला. वन विभागाचे वनपाल सोरते, वनरक्षक मेश्राम, गुरवळा नेचर सफारीचे अनुभवी गाईड व टायगर मॉनिटरिंग टीमचे अधिकारी यांनी जंगलातील प्रत्येक थरारक गोष्ट सोप्या शब्दांत सांगितली. एस. टी. आर. सी. गोंडवाना विद्यापीठाच्या टीमने विद्यार्थ्यांना जंगल परिसंस्थेतील सूक्ष्म संबंध, निसर्ग व वन्यजीवांचे परस्परसंबंध आणि जैवविविधतेच्या रक्षणाचे शास्त्र सांगितले. प्रमुख कार्यक्रम अधिकारी स्वप्नील गिरडे, कनिष्ठ वैज्ञानिक अधिकारी व्ही. मंजुषा, क्षेत्र समन्वयक झीनत बेगम सय्यद यांची सखोल माहिती, तर पारंपरिक वैद्यराज रामभाऊ राउत यांची औषधी वनस्पतींवरील प्रात्यक्षिकं विद्यार्थ्यांच्या ज्ञानसंपदेत भर घालणारी ठरली.
खेळकर उपक्रमांमधून, संवादात्मक चर्चांमधून आणि स्वतःच्या संवेदना जागवणाऱ्या अनुभवांमधून मुलांच्या मनात निसर्गाबद्दल एक गाढ आदर, सखोल नाते आणि जपण्याची उमेद निर्माण झाली. हिरवाईच्या अंगणात मोकळेपणाने धावणाऱ्या या तरुणाईला जणू निसर्गानेच आपल्या सौंदर्याचे गुपित कानात सांगितले. या शिबिराने त्यांना केवळ जंगलाच्या गूढतेची ओळख करून दिली नाही, तर पर्यावरण रक्षणाची जाणीव, संवर्धनाची जबाबदारी आणि मातीतल्या जैवसंपदेचं खऱ्या अर्थाने महत्त्व पटवून दिलं.
गडचिरोली पर्यटन परिवर्तन महोत्सवातील गुरवळा नेचर सफारी हा केवळ एका दिवसाचा उपक्रम नव्हता; तो तर पिढ्यान्पिढ्या स्मरणात राहील असा निसर्गाशी आत्मीयतेचा करार होता. विद्यार्थ्यांनी आज अनुभवलेली हिरवाईची ही शपथ त्यांच्या आयुष्यात पर्यावरण संरक्षणाच्या अनंत प्रेरणेला नवं पंख देणारी ठरेल, यात शंका नाही.