लोकस्पर्श न्यूज नेटवर्क,
ओमप्रकाश चुनारकर,
सण, उत्सव, परंपरा – हे सर्व क्षणभर आनंद देतात, पण काही भावना आणि काही नाती अशी असतात की त्यांचं मोल केवळ एका दिवसापुरतं मोजता येत नाही. मैत्री ही अशीच एक भावना आहे – अव्यक्त, तरी अत्यंत प्रभावी; नाजूक, तरी खोलवर रुजलेली; आणि दिसेनाशी, पण आयुष्याला अर्थ देणारी.
आज आपण साजरा करतोय मैत्रीदिन – पण ही केवळ औपचारिकता आहे का? की आपल्याला अस्वस्थ करणाऱ्या, आधार देणाऱ्या, हसवणाऱ्या आणि अनेकदा पुन्हा उभं करणाऱ्या नात्याची नवी जाणीव? या दिवसाला साजरं करणं म्हणजे केवळ बॅंड बांधणं, ग्रीटिंग कार्ड्स पाठवणं, वा सोशल मीडियावर पोस्ट टाकणं नव्हे – तर एक आत्मचिंतन आहे, आपल्या माणसांशी असलेल्या आपुलकीचा आरसा पाहण्याची संधी आहे.
मैत्रीचा दिवस म्हणजे नात्यांच्या मूळाशी जाण्याची वेळ…
आपण दरवर्षी ऑगस्ट महिन्याच्या पहिल्या रविवारी ‘फ्रेंडशिप डे’ साजरा करतो. यंदा, ३ ऑगस्ट २०२५ रोजी मैत्री दिन साजरा होत आहे. मात्र २०११ मध्ये संयुक्त राष्ट्र संघाने ३० जुलै हा आंतरराष्ट्रीय मैत्रीदिन म्हणून जाहीर केला. कारण त्यांचा विश्वास आहे की, मैत्री म्हणजे विविधतेमध्ये ऐक्य शोधणारा पूल आहे. ती भिंती नाही, तर सेतू आहे – जो माणसांना माणसांशी जोडतो.जगभरात विविध धर्म, वांशिकता, सामाजिक स्तर, वय किंवा राजकीय मतभेदांचे विभाजन दिसत असतानाच, मैत्री हीच एक अशी सार्वत्रिक संज्ञा आहे जी हे सर्व अंतर मिटवण्याचं सामर्थ्य बाळगते. मैत्रीदिन साजरा करणं म्हणजे या सामर्थ्याची जाणीव ठेवणं, त्याची पुनःप्रस्तापना करणं, आणि अशा सामाजिक वातावरणात स्नेहाच्या बीजांची पुनरावृत्ती करणं.
मैत्री म्हणजे काय?…
मैत्री म्हणजे एक अदृश्य पाठिंबा – कधी धीर देणारा, कधी नुसत्या उपस्थितीत बोलका. हे नातं कधी भांडणानंतरही कायम राहतं, तर कधी अबोल असूनही सगळं समजून घेतं. हे एक असं नातं आहे, जे केवळ समवयस्कांमध्येच नव्हे, तर कोणत्याही दोन जीवांमध्ये फुलू शकतं – वय, लिंग, सामाजिक स्तर यांच्या पार.आज, डिजिटल जमान्यात जिथं ‘कॉन्टॅक्ट’ लिस्ट सतत वाढते, तिथं ‘कनेक्शन’ मात्र हरवत जातं आहे. व्हर्च्युअल संवादांनी प्रत्यक्ष भेटी गिळल्या आहेत, आणि तिथेच माणसामधील संवादाची उब हरवते आहे. अशा काळात, मैत्रीचा दिवस फक्त ‘स्टेटस अपडेट’ न राहता, स्वतःला विचारण्याचा क्षण व्हावा – “माझं खरं मित्रत्व कोणासाठी आहे?”
मैत्री: सामाजिक समतेचा पाया…
आपल्या समाजात जात, धर्म, वर्ग, लिंग या आधारांवर नात्यांची व्याख्या बदलत जाते. पण मैत्री या एकाच भावनेला कोणताही सरंजाम लागत नाही. ती सहज उगम पावते – एखाद्या सहपाठीसोबतच्या बाकावर, संकटात धावून आलेल्या शेजाऱ्यासोबत, किंवा अगदी एखाद्या अनोळखी सहप्रवाशाच्या शांत सहवासात. मैत्री हीच ती चव आहे जी आयुष्याच्या चटपटीत-तिखट घासात थोडासा गोडवा टाकते.एक प्रगल्भ समाज हा केवळ कायद्यांनी नव्हे, तर परस्पर सहवेदनेने उभा राहतो. मैत्री ही या सहवेदनेचं मूर्त रूप आहे. ती आपल्याला शिकवते की, मतभेद असले तरी मनभेद नकोत. आणि जेव्हा या मैत्रीचा विस्तार आपण आपल्या सामाजिक वर्तुळात करतो – तेव्हा समजूत, सहिष्णुता आणि समतेची खरी पायाभरणी होते.
स्वतःशी मैत्री – विसरलेलं पण अत्यावश्यक नातं….
या सगळ्या नात्यांमध्ये एक नातं आपण सतत विसरतो – स्वतःशी असलेली मैत्री. आपण अनेकदा दुसऱ्यांच्या अपेक्षा पूर्ण करण्यात इतके गुंततो की स्वतःकडेच दुर्लक्ष करत राहतो. आपले स्वप्न, आपली भावनिक गरज, आपली असमर्थताही – यांना कवटाळून स्वतःला समजून घेणं म्हणजे स्वतःशी मैत्री करणं. आणि हीच मैत्री आपण जपली, तरच आपण दुसऱ्यांसाठीही एक सच्चा मित्र होऊ शकतो.
आजचा दिवस काय करतो?…
आजचा दिवस फक्त सेलिब्रेट करण्याचा नाही – तो साजरा करण्याचा आहे. आठवणींना उजाळा देण्यासाठी, हरवलेले संवाद पुन्हा सुरू करण्यासाठी, एक विसरलेला नंबर पुन्हा डायल करण्यासाठी, आणि आपल्यातल्या ‘मित्र’ या अस्तित्वाला पुन्हा जागवण्यासाठी.आपण प्रत्येकानं विचार करायला हवा – “माझ्या मित्रांमध्ये मी फक्त उपस्थित आहे की उपयोगीही आहे?” “कुणासाठी तरी मी आधार बनलोय का, की फक्त उपस्थितीच राखली आहे?”मैत्री दिनाच्या निमित्तानं एखाद्या वृद्धालयात भेट देणं, एखाद्या विद्यार्थी गटात मार्गदर्शन करणं, कुणाच्या आयुष्यात फक्त एक “ऐकणारा” होणं – याही सगळ्या गोष्टी म्हणजे सच्च्या अर्थानं मैत्री आहे.शेवटी एकच मैत्री ही देण्याची गोष्ट आहे – मागणं नव्हे. तिच्यात माणूस घडतो – आणि समाज घडतो. हा दिवस केवळ गिफ्ट्स, चॉकलेट्स आणि बँड्सचा न राहो, तर तो आत्मपरीक्षणाचा, संवादाचा आणि संवेदनशीलतेचा एक ‘सण’ व्हावा.